Jaclyn Moriarty "Mam łóżko z racuchów" - O wykuwaniu własnego losu

Mam łóżko z racuchów

Jaclyn Moriarty

Tytuł oryginału: I have a bed made of buttermilk pancakes

Tłumaczenie: Elżbieta Zychowicz

Wydawnictwo: W.A.B.

Seria: Z miotłą

Liczba stron: 552

Idea sekretu zasadza się na tym, by jak najmniejsza liczba osób wiedziała o kwestii, która nie powinna ujrzeć światła dziennego. W miarę wzrostu grona dopuszczonych do tajemnicy rośnie ryzyko, że sekret zamieni się w informację, która szybko stanie się wiadomością powszechnie dostępną. O tym, jak nie puszczać pary z ust doskonale zdają sobie sprawę członkowie rodziny Zingów będący bohaterami powieści Mam łóżko z racuchów pióra australijskiej pisarki Jaclyn Moriarty (1968).

Wspomniani Zingowie to niezwykła familia posiadająca równie niesamowity sekret, w ramach którego co tydzień odprawiane jest intrygujące misterium, tj. Poufna Narada Rodziny Zingów. W spotkaniu zobligowani są uczestniczyć Maud i David (pokolenie dziadków), Fancy z mężem Radcliffem oraz Marbleweed Marbie z chłopakiem Vernonem Taylorem (pokolenie rodziców). O istnieniu rodzinnego sekretu wiedzą jeszcze Cassie (córka Fancy i Radcliffa) oraz Alissa Listen Taylor, młodsza siostra Vernona (pokolenie dzieci), chociaż nie znają one jego istoty. Z zagadkową działalnością Zingów wydaje się być związana postać Cath Murphy, nauczycielki Cassie, która w chwili rozpoczęcia utworu jest młodą kobietą o złamanym sercu. Co ciekawe to właśnie osoba Cath jest osią, wokół której toczy się akcja książki. Jej losy, których celem (przynajmniej pozornie) jest znalezienie prawdziwej miłości przeplatają się z wydarzeniami z życia poszczególnych Zingów.

Utwór Jaclyn Moriarty jest rodzajem łamigłówki, co nie powinno szczególnie dziwić po pobieżnym nakreśleniu sylwetek protagonistów. Cechą znamienną powieści są powtarzające się sceny, które odtwarzane są z różnych perspektyw, tj. z punku widzenia osób biorących w nich udział, bądź będących ich obserwatorami. Ponieważ rekonstrukcja danego zdarzenia następuje na różnym etapie utworu, czytelnik musi zmierzyć się z nielinearnym upływem czasu. Ta zaburzona chronologia z pewnością wymaga zachowania czujności i koncentracji, ale nagrodą jest interesująca układanka – otrzymujemy od autorki puzzle, które w miarę zazębiania się odsłaniają zgrabnie poprowadzoną i ciekawie napisaną fabułę.

Wrażenie, że obcuje się z literacką szaradą pogłębia styl, jakim operuje Jaclyn Moriarty. Mam łóżko z racuchów to wielobarwny konglomerat. Tradycyjne partie z trzecioosobowym narratorem są bogate przeplatane wszelakiej maści wstawkami, w skład których wchodzą notatki, listy (prawdziwe i wyimaginowane), fragmenty prozy erotycznej Fancy, prywatne zapiski, spisy, zaklęcia z magicznej księgi czy będące wisienką na torcie wizje inżyniera lotnictwa. Spoiwem łączącym ten pstrokaty miszmasz jest język nafaszerowany absurdem i niedorzecznością. Autorka nie boi się oryginalnych porównań, nie wzbrania się też przed wymyślnymi metaforami, ale zdecydowanie najlepiej prezentują się intrygujące ożywienia (Po północy mieszkanie czekało, wciąż skąpane w blasku księżyca i rozprażone upałem. Przesunęło się lekko, próbując znaleźć chłodniejszą pozycję [1]; Stały w progu przyglądając się śniegowi, przypominającemu lukier na torcie weselnym. On też na nie patrzył, trochę wyzywająco, jak gdyby wiedział, że nie powinno go tam być [2]).

Oprócz akcentów humorystycznych, które wprowadzane są za sprawą groteski, autorka porusza też poważniejsze zagadnienia. Sporo miejsca poświęcono choćby wolnej woli czy szeroko rozumianemu przeświadczeniu o tym, że jesteśmy panami własnego losu – zarówno wątek związany z magiczną księgą jak i ten dotyczący Cath Murphy każe nam zastanowić się nad tym, w jakim stopniu nasze zachowanie, podejmowane wybory czy reakcje na określone sytuacje są kontrolowane przez nas samych, a jak mocno zależą od naszego otoczenia, panujących w nim zasad bądź konwenansów. Istotnym motywem jest również umiejętność radzenia sobie ze społecznym wykluczeniem lub ostracyzmem – Jaclyn Moriarty sygnalizuje, że wegetowanie poza grupą (w szczególności rówieśniczą) jest doświadczeniem bardzo trudnym, z którym jednak można sobie poradzić, szczególnie jeśli zdecydujemy się otworzyć na pomoc ze strony innych.

Reasumując, powieść to całkiem przyzwoita lektura, która posiada nieco bajkowy charakter. Jej styl, naznaczony lekkością i humorem, sprawia, że w trakcie poznawania perypetii poszczególnych protagonistów na naszych ustach często wykwita uśmiech, a sentencja: Katastrofa uległa transformacji [3] okazuje się skuteczną namową, by na życie i spotykające nas wypadki próbować spojrzeć z nutą optymizmu.

---

[1] Jaclyn Moriarty, Mam łóżko z racuchów, przeł. Elżbieta Zychowicz, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2007, s. 40

[2] Tamże, s. 252

[3] Tamże, s. 549