Melania Mazzucco "Taki piękny dzień" - Uwikłani

Taki piękny dzień

Melania Mazzucco

Tytuł oryginału: Un giorno perfetto

Tłumaczenie: Joanna Wachowiak-Finlaison

Wydawnictwo: W.A.B.

Liczba stron: 520

 

 

 

 

Wielki, tak ukochany Rzym, budził się do nagiej rzeczywistości poranka, cały z ulic, placów, kościołów, taki, jaki ukazywał się pasażerom pierwszych autobusów, pijanym snem, i nocnym markom, pijanym muzyką, wychodzącym z dyskotek – miasto po bitwie, które wyłania się z przyboru nocy. Niebo było szare, przygnębiające, zachmurzone. Spełniały się zapowiedzi. To będzie brzydki dzień [1], ale wbrew nie sprzyjającej aurze, może być do świetna sposobność do tego, by zanurzyć się w trzewiach Wiecznego Miasta i spojrzeć na stolicę Italii z punktu widzenia jej mieszkańców. Wystarczy zaufać prozatorskim umiejętnościom włoskiej pisarki Melanii Mazzucco (ur. 1966) i sięgnąć po jej powieść o przekornym tytule Taki piękny dzień.

Utwór to szczegółowo opisana jedna doba z życia kilkunastu bohaterów powiązanych ze sobą mniej lub bardziej subtelnymi zależnościami – godzina po godzinie, począwszy od wczesnego brzasku 4 maja 2004 roku, poprzez poranek, popołudnie i wieczór, aż do narodzin kolejnego dnia, przybliżone zostają losy grupy osób, z których każda ze zgrozą konstatuje, że: Świat mu uciekał, odpływał, rozpadał się (…) [2]. 42-letni mężczyzna, rozwiedziony i obsesyjnie zazdrosny o byłą żonę, nie potrafiący pogodzić się z odejściem partnerki oraz dzieci. 40-letnia kobieta samotnie wychowująca dwójkę pociech, wegetująca w mieszkaniu matki, z trudem wiążąca koniec z końcem, nie mająca pomysłu na wyjście z kiepskiej sytuacji finansowej, a ponadto nieustannie nękana przez byłego męża. 51-letni polityk, którego kontakty z o 20-lat młodszą małżonką stają się coraz bardziej ostygłe, stale lękający się o spadek popularności i publicznego poparcia oraz związaną z tym utratę miejsca w parlamencie. 23-letni młodzieniec, antyglobalista, a zarazem student prawa, który w negacji otaczającej go rzeczywistości i anarchistycznej działalności próbuje odnaleźć zagubiony cel egzystencji. 33-letni nauczyciel mający bzika na punkcie dobrego gustu, bezskutecznie usiłujący nakłonić swojego kochanka do ujawnienia swojej homoseksualnej orientacji i porzucenia rodziny. W małych, prywatnych dramatach występują też dzieci, które z trudem akceptują rozbieżności pomiędzy obietnicami składanymi przez dorosłych, a zastanymi realiami. Wszyscy protagoniści dźwigają na swoich barkach różnej wielkości bagaże doświadczeń, przeważnie w pojedynkę zmagając się z podmuchami nielitościwej fortuny, która wydaje się ciągle sypać piaskiem po oczach.

Dzieło Mazzucco można traktować jako zbiorowy portret ludzi samotnych, którzy poniekąd sami skazują się na izolację i odtrącenie. To osobnicy, którzy zanurzają się w swoich niepowodzeniach i klęskach, zapominając, że życie daje nam niejedną szansę, by osiągnąć sukces; których egoizm i koncentracja na własnej osobie nie pozwalają dostrzec problemów innych. Pod tym względem Taki piękny dzień jest studium poświęconym trudnościom międzyludzkiej komunikacji – zrozumienie drugiego człowieka, odgadnięcie intencji kierujących jego czynami czy przewidzenie jego stanów emocjonalnych wynikających z podjętych akcji zdają się być czymś równie pożądanym, co nierealnym, bowiem prawdy o drugim człowieku staramy się odszukać w uproszczeniach i gotowych szablonach (Kto szuka nas w absolutach, którymi definiuje się płeć i role, kto sądzi, że wie, kim jesteśmy, kto nas szuka w życiu, które prowadzimy, widzi tylko cienie, które rzucamy. Ale my nimi nie jesteśmy [3]). Brak wiedzy o bliźnim przejawia się też w tęsknocie do tego, by wieść odmienny, bardziej szczęśliwy byt, tęsknocie opartej na fałszywych wyobrażeniach na temat innych, bowiem każdy z bohaterów jest przeświadczony, że tylko on musi mierzyć się z pasmem wyzwań i kłopotów.

Włoska pisarka sporo miejsca poświęca także wynaturzonym i pokracznym formom, jakie mogą przyjąć międzyludzkie relacje. Mazzucco zwraca uwagę na rytuały, z których ciężko jest się uwolnić czy stereotypy, jakimi wspomagamy się przy ocenie nowo poznanych ludzi – przyjęte konwenanse czy bezmyślnie powtarzane schematy limitują paletę naszych zachowań, bowiem niejednokrotnie, zamiast zdać się na szczerość czy intuicję, robimy to, czego się od nas oczekuje bądź wymaga.

Pisząc o postaciach, jakie przewijają się przez karty książki, należy zaznaczyć, że poszczególne portrety kreślone są z ogromnym pietyzmem i starannością. Wszyscy protagoniści wypadają bardzo wiarygodnie – ich postępowanie to wynikowa zarówno czynników zewnętrznych, cech charakteru jak i odebranego wychowania. Nie mniej fascynującym doświadczeniem jest śledzenie interakcji, jakie zachodzą pomiędzy poszczególnymi postaciami, szczególnie, że ulegają one ciągłym zmianom. Temu bulgotowi towarzyszy też intrygująca fabuła, która rozwija się leniwie i niespiesznie, by poprzez coraz mocniejsze akcenty zmusić nas do nerwowego połykania końcowych stron, naznaczonych wiszącym w powietrzu nieszczęściem, ale i niosącym strzępy nadziei niedopowiedzeniem.

Wisienką na torcie, która powoduje, że obcowanie z książką jest czynnością bardzo przyjemną, są opisy Rzymu. Dzięki Mazzucco gościmy zarówno na peryferiach i w okolicach, o których nie wspomina się w kolorowych przewodnikach (Zaniedbana roślinność, pokrzywy, strzykawki, szmaty, zardzewiałe karuzele – wszędzie upadek [4]), jak i w zabytkowym centrum, obarczonym brzemieniem własnego dziedzictwa (Rzym był miastem zgrzybiałym i nieruchomym, zachwycającym bagnem. Przeszłość nie pozwalała mu mieć przyszłości. Mieszkańcy krążyli w kółko, jak potępieni. Nikt nie wydostawał się z piekielnego kręgu, który został mu przydzielony [5]). Stolica Włoch jawi się również jako tajemnicza, magnetyzująca i kokieteryjna metropolia (Miasto oplatające, które nie potrafi zachować dystansu, jak zbyt wylewna kobieta [5]), wobec której nie można pozostać obojętnym (Rzym daje się kochać, dokładnie jak kobieta, dlatego że ci się podoba, bo sprawia, że się dobrze czujesz, bo cię rozumie, przygarnia i ci odpowiada. Bo, mimo swoich wad i mankamentów, to piękno, w twoich oczach, przewyższa wszystkie inne [6]). Wreszcie dzięki Mazzucco możemy zatopić się w rutynie dnia codziennego i zmierzyć się z pospolitymi problemami wielkich miast (O drugiej po południu ruch samochodowy zatrzymał rzymskie arterie jak zakrzepica. Ulice były podobne rzekom, na których wszystko osiadło na mieliźnie. W samochodach, kołysanych nagłymi podskokami tysiące ludzi były w drodze, nigdzie jednak nie docierając [7]).

Wszystkie wymienione elementy, z których Mazzucco skonstruowała swoją powieść, składają się na bardzo dojrzałe dzieło. Jego tematem pozostają ludzie uwikłani w konwenanse, przywdziewający następne maski, stopniowo godzący się na coraz więcej kompromisów zawieranych z własnym sumieniem, a wszystko w imię egzystencji w społecznej masie. Kolejna intrygująca pozycja wydana w ramach Serii z miotłą.

---

[1] Melania Mazzucco, Taki piękny dzień, przeł. Joanna Wachowiak-Finlaison, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010, s. 68

[2] Tamże, s. 127

[3] Tamże, s. 446

[4] Tamże, s. 122

[5] Tamże, s. 141

[6] Tamże, s. 369

[7] Tamże, s. 425

[8] Tamże, s. 231