Po co nam oceny?

Od najmłodszych lat, gdyż granica wieku szkolnego wciąż jest przesuwana w ten sposób, by zabrać młodym pokoleniom coraz więcej ze szczęśliwych, beztroskich lat dzieciństwa, jesteśmy oceniani. Zmieniane są skale ocen, również w szkolnictwie. Stara, wypróbowana i działająca skala od 2 do 5 została zmieniona na od 1 do 6, jakby to coś mogło poprawić. Ktoś brał pieniądze za wytężanie mózgu nad tą koncepcją, ktoś brał pieniądze za wprowadzenie jej w życie. Tym razem jednak nie będę się nad tym rozwodził, choć polskie zaangażowanie w „ulepszanie” tego, co dobrze działa, skutkujące brakiem czasu i energii, by poprawić to, co działać nie chce, jest tematem fascynującym. Mnie zaciekawiło, po co w ogóle oceny w szkołach i na studiach?

System ocen, niezależnie od przyjętej skali, jest we wszystkich społeczeństwach bardzo przydatny. Oczywiście, że oceny uzyskane w różnych uczelniach tego samego poziomu są porównywalne, jeśli kryteria ich wystawiania są chociaż w przybliżeniu podobne. Czy ma to jednak sens w kraju, który pod względem moralności i mentalności, pod względem mechanizmów psychologicznych i socjologicznych, przypomina jedno wielkie więzienie? Zwłaszcza w szkołach mentalność mafijna króluje. Mienimy się krajem cywilizowanym, a zdecydowana większość uczniów oszukuje i kradnie na każdym etapie edukacji. Używanie bryków, ściąg i pasztetów jest na porządku dziennym, a uczeń, który by się wyłamał powiadamiając „pedagogów” o takich praktykach, zostałby zaszczuty jako kapuś. Nauczyciele udają, że nic nie widzą, a czasami wręcz popierają takie praktyki, gdyż lepsze oceny uczniów sprawiają, iż ich też ocenia się wyżej. Nawet szanowane uczelnie wyższe tylko udają, iż przeciwdziałają plagiatom i zakupione programy komputerowe wychwytujące takie praktyki w pracach dyplomowych stosują tak rzadko, że powstaje pytanie, po co je było kupować. Pomińmy te wszystkie patologie i wróćmy do pytania tytułowego. Po co nam te oceny?

Często w życiorysach znanych osób z naprawdę cywilizowanych krajów, do których my też chcemy się zaliczać, czytamy, iż ten lub ta był lub była pierwsza lub druga na roku, na wydziale, na kierunku, w takiej a takiej uczelni, że ukończył lub ukończyła ją z taką a taką lokatą. U nas się o takich rzeczach nie słyszy. Pewnie dlatego, iż poziom naszych elit jest tego rodzaju, iż świadectwami raczej nie mają się co chwalić. Wynika to jednak przede wszystkim z faktu, iż stopnie na dyplomie niczego u nas nie dają. Popatrzcie na nabory na stanowiska urzędnicze. Jakie są ich warunki? Czy ktoś w ogóle w nich napomyka, iż będzie brane pod uwagę z jakim wynikiem kandydaci uzyskali wymagane uprawnienia? Czy byli prymusami, czy też ostatnimi ciołkami, którzy skończyli studia po komisach, powtarzaniu roku i na ocenach dawanych z łachy, to w naszym państwie nie ma żadnego znaczenia. Liczą się układy.

Ponieważ to do niczego nie służy, nawet gdy ktoś chce, trudno nieraz do takich informacji się dostać. Jaki nauczyciel chciałby, by jego uczniowie wiedzieli, iż siedział w podstawówce, a maturę i studia ledwo przeszedł, za przysłowiowe kury i kaczki? Ile razy wejdziecie do lekarza, którego ściany obwieszone są dyplomami, poszukajcie wśród nich dyplomu ukończenia uczelni wyższej i uzyskania pierwszego stopnia naukowego. Jeśli znajdziecie, to jakbyście w lotto wygrali. Zwykle wszystkie dyplomy, to dyplomy za uczestnictwo. W sympozjach, szkoleniach, w dodatku najczęściej sponsorowanych. Czemu? A kto by poszedł do lekarza, nawet profesora, jeśli studia skończył on z „państwową” oceną? Każdy wie, że dalsze stopnie naukowe niekoniecznie odpowiadają inteligencji, wiedzy, czy czemukolwiek. Wystarczy posłuchać naszych polityków z doktoratami i profesurami, którzy słowa bez kartki wydukać nie potrafią, a jak już coś chlapną, to nikt ich nie przekona, że czarne jest czarne, a białe jest białe. Jeśli nawet w takich okolicznościach ktoś nie był w stanie uzyskać na magisterce więcej niż trzy, to daje do myślenia.

Była taka piosenka Mniej niż zero zespołu Lady Pank:


Myślisz może, że więcej coś znaczysz

Bo masz rozum, dwie ręce i chęć

Twoje miejsce na Ziemi tłumaczy

Zaliczona matura na pięć

Są tacy - to nie żart,

dla których jesteś wart

Mniej niż zero

Choć napisana za komuny (początek lat osiemdziesiątych), jej słowa stają się coraz bardziej aktualne. Coraz więcej jest ludzi, praktycznie obejmuje to cały kraj, dla których prymusi są zerem. Osobiście znam osobę, która niedawno ukończyła studia na jednej z najlepszych polskich uczelni, przez wszystkie lata nie mając w indeksie innej noty niż najwyższa, i nikt jej nawet nie wspomniał o tym, by została na uczelni. Do napisania tego tekstu zachęciło mnie jednak wydarzenie całkiem niedawne, a pokazujące jawnie, iż w Polsce, jak tuż przed rozbiorami, o komunie nie wspominając, lepszy swój choć debil, niż geniusz, ale obcy. Jest to postawa w normalnych państwach niespotykana, a u nas będąca obrazem dnia powszedniego.

Trzy dni temu* media poinformowały, iż najlepszy student w Polsce, Paweł Juszkiewicz pochodzący z Białorusi, ale mający polskie korzenie (rodzice posiadają Kartę Polaka) i czujący się Polakiem ma zostać deportowany do swej „ojczyzny”. Doszło do tego dlatego, iż postanowił na stałe zostać w kraju nad Wisłą i w nim pracować naukowo, więc po latach pobytu na karcie stałego pobytu (od 2003 roku przebywa w Polsce) rozpoczął procedurę zmierzającą do uzyskania naszego obywatelstwa. Wówczas urzędnicy mieli okazję pokazać co potrafią i zamiast docenić jego trzy fakultety, rozpoczęty doktorat, nagrody i wyróżnienia, postanowili wydalić go z kraju, gdyż ABW poinformowało, iż „zagraża” Polsce. Oczywiście (szkoła demokracji w wersji importowanej z USA), zarzuty są tak tajne, że ich treści nie może poznać nawet zainteresowany. I tutaj docieramy do sedna.

Gdyby Polska była normalnym krajem, w którym ocena na dyplomie ma jakiekolwiek znaczenie, nawet gdyby Paweł Juszkiewicz był terrorystą z Al-Ka'idy, nawet gdyby był Białoruskim J-23 i Szakalem w jednej osobie, to albo by go „zdjęto” już dawno, albo niczego by nie ujawniano. Tymczasem jakiś geniusz z ABW niczego nie robi całymi latami i pozwala prowadzić Juszkiewiczowi domniemaną wrogą działalność i jego równie genialni przełożeni tego nie widzą, a teraz pozwala nagłośnić sprawę. W normalnym, prawdziwym państwie, które ma prawdziwe służby, a nie kluby znajomków, które nie werbuje do służb wśród harcerzy (tak, tak, była taka akcja w nowej Polsce), albo od razu by takiego figuranta „zgaszono”, albo obserwowano i próbowano rozbić jego siatkę, albo ewentualnie podjęto starania, by przekabacić na swoją stronę. W żadnym razie nie nadawano by sprawie rozgłosu, a na pewno nie w taki sposób. Takie rzeczy tylko w Polsce. Tego nie ma nawet w Erze.

W takich Stanach wręcz poluje się na ludzi pokroju Juszkiewicza. Normalnych się przekupuje i namawia, by przyjechali na stałe, zostali i pracowali, a tych nie do końca praworządnych porywa się i szantażuje, również w celu nakłonienia do pracy na rzecz nowej ojczyzny, jako marchewkę obiecując obywatelstwo i pełnię praw.

A u nas? Po co nam te oceny na dyplomach? Może tym, którzy chcą wyjechać, do czegoś się przydadzą, bo na miejscu…

A co do Juszkiewicza. Taki mądry, a przez tyle lat nie załapał, o co w tym wszystkim chodzi. I niech to zostanie jako przestroga dla tych, którzy chcą pójść w jego ślady. Nie pchajcie się, gdzie Was nie chcą

Wasz Andrew