"Nasze szczęśliwe czasy" Gong Ji-young - O trudnej sztuce wybaczania

Nasze szczęśliwe czasy

Gong Ji-young

Tytuł oryginału: Urideul ui haengbok han shigan

Tłumaczenie: Marzena Stefańska-Adams

Wydawnictwo: Kwiaty Orientu

Liczba stron: 256

Format: papier

 

 

Wybaczanie to trudna sztuka, której nie sposób opanować ot tak. Wymaga ogromnych pokładów silnej woli i umiejętności wzniesienia się ponad zaznane zło. To konieczność przezwyciężenia niechęci, złości czy odrazy, jakie wywołuje w nas uraz, doświadczony ze strony drugiej osoby. Jednocześnie wybaczanie wiąże się ze wspominaniem wyrządzonej nam krzywdy, co z jednej strony jest bardzo bolesne, bowiem oznacza powrót do niełatwych dla nas uczuć, z drugiej zaś, jest nieodzownym krokiem do poradzenia sobie z traumą, jaka na nas spada – jeśli bowiem jesteśmy gotowi wybaczyć oprawcy, to zarazem jesteśmy świadomi, że w naszej psychice doszło do niepożądanych zmian. A przecież to właśnie przyznanie, że mamy problem, jest sednem do jego rozwiązania, o czym przypomina nam Gong Ji-young (ur. 1963), południowokoreańska pisarka, autorka powieści Nasze szczęśliwe czasy.

 

Utwór to zapis rodzącej się relacji pomiędzy dwójką ludzi naznaczonych psychicznymi bliznami. Yun-su to 27-latek przebywający w więzieniu i oczekujący na wykonanie kary śmierci. Zbrodnie, jakich się dopuszcza – morderstwo oraz gwałt – wyrzucają go poza społeczny nawias. W oczach wymiaru sprawiedliwości nie rokuje żadnych szans na resocjalizację, stąd jedynym uczciwym wyrokiem zdaje się być permanentne wykluczenie poza obręb grupy. Są jednak tacy, którzy w Yun-su potrafią dostrzec człowieka zdolnego do zrozumienia własnych błędów – do tego grona zalicza się siostra Monika, zakonnica, która od 30 lat odwiedza skazańców, usiłując nawiązać z nimi kontakt i przekonać ich, że żadna przewina nie dehumanizuje na tyle mocno, by człowiek nie mógł szczerze żałować swoich czynów. W momencie rozpoczęcia utworu, siostra Monika postanawia poprosić, by w cotygodniowej wizycie w więzieniu towarzyszyła jej bratanica, Yu-jeong. Ta 30-letnia kobieta ma na pozór wszystko, o czym reszta może tylko pomarzyć – pochodzenie z bogatego domu pozwala spełniać niemal każdy kaprys czy zachciankę, to także możliwość egzystencji bez oglądania się na oczekiwania i wymagania innych. Yu-jeong jest niepokorna i zbuntowana, lub i szokować i prorokować. Tyle, że cała ta paleta wyzywających zachowań to maska przywdziana po traumatycznych wydarzeniach, jakie stały się jej udziałem przed 15 laty – jako młoda dziewczyna zaznała seksualnego wykorzystania. Co gorsza, rodzina tragicznym incydentem przejęła się o tyle, że w obawie o plotki i pogłoski zamiotła całą sprawę pod dywan. To postępowanie najbliższych na zawsze naznacza Yu-jeong, która od tej chwili nie umie otworzyć się na innych, co mocno utrudnia współegzystowanie z bliźnimi. Siostra Monika liczy, że spotkanie twarzą w twarz z tymi, nad którymi wisi widmo rychłej śmierci, będzie dla Yu-jeong swoistą terapią szokową po kolejnej już nieudanej próbie samobójczej. Ale czy osoba, która od lat pielęgnuje w sobie poczucie krzywdy będzie zdolna do zainteresowania się krzywdą drugiego człowieka?

 

Nasze szczęśliwe czasy to studium spustoszeń czynionych w psychice dzieci oraz wpływu, jakie te spustoszenia wywierają na ich dorosłe życie, które nierzadko staje się naznaczone dysfunkcjami. Gong Ji-young przypomina, że ludzie to bardzo wrażliwe homeostaty, których działanie mogą zakłócić różnorakie, negatywne bodźce. Długotrwała ekspozycja na wszelakiej maści patologie jest o tyle destrukcyjna, że okalecza emocjonalnie, i to na wielu poziomach. Człowiek sukcesywnie raniony w dzieciństwie ma o wiele większe problemy z tym, by zaufać innym – bliźni kojarzy się z zagrożeniem, z niebezpieczeństwem, z opresją. Może skutkować to pozorną nieprzystępnością czy oziębłością, co utrudnia budowanie związków z innymi, niejednokrotnie prowadząc do zachowań uznawanych za aspołeczne. Ponadto ziarno krzywd może wypuścić toksyczne korzenie przemocy – istota, która od najmłodszych lat jest poniewierania, która pada ofiarą znęcania się ze strony dorosłych, z dużym prawdopodobieństwem będzie te fatalne wzorce powielać, podświadomie zakładając, że agresja to jedna z form komunikowania się z otoczeniem. Co ważne, Gong Ji-young podkreśla, że dręczenie nie sprowadza się jedynie do fizycznych czy seksualnych aktów – równie szkodliwy jest brak wsparcia dla skrzywdzonego dziecka, poprzez zarzucenie mu, że jako ofiara w jakiś sposób sprowokowała swojego oprawcę, co czyni go współwinnym, bądź w ogóle wymazuje temat doświadczonego zła.

 

Co ciekawe, proza Gong Ji-young nie sprowadza się wyłącznie do epatowania opisami przejść i ciężkich prób, na jakie los (czy raczej: inni ludzie) narażają bohaterów. Równie istotnym elementem powieści jest zapis leczenia psychicznych ran, swoistej terapii, przez którą przechodzą Yun-su oraz Yo-jeong. Gong Ji-young uzmysławia jak długotrwałym, żmudnym i skomplikowanym procesem może być radzenie sobie z traumami, szczególnie, gdy pomoc otrzymujemy dopiero po wielu, wielu latach, w przeciągu których poniżające doznania mają czas, by na dobre osiąść w zakamarkach naszej psychiki.

 

Nie mniej interesującym aspektem lektury są rozważania o szeroko rozumianej zbrodni i karze. Koreanka zachęca nas do zastanowienia się nad tym, w jakim stopniu (lub też: czy w ogóle) opresyjne środowisko, w jakim dorastamy, może stanowić usprawiedliwienie dla wyrządzanego przez nas zła. Czy człowiek, który jako dziecko, zaznaje jedynie upokorzenia, przemocy, agresji i poniżenia faktycznie jest istotą obdarzoną wolną wolą, umiejącą przewidzieć konsekwencje swoich błędnych wyborów? Kontynuacją tych moralnych dylematów jest kwestia resocjalizacji – czy każdy, nawet najbardziej zatwardziały przestępca, na nią zasługuje? Czy są przypadki, w których kara śmierci jest jedynym słusznym wyborem? A jeśli tak, to czy przy jej orzekaniu sędziowie i prokuratorzy winni kierować się jedynie popełnionym przestępstwem, czy też pod uwagę brany winien być szerszy kontekst, jak choćby wspomniane wcześniej, ewentualne traumy oskarżonego, zaznane za młodu, które okaleczają serce i umysł?

 

Ostatnim akcentem Naszych szczęśliwych czasów, o którym warto wspomnieć, jest kontekst społeczno-kulturowy. Książka Gong Ji-young, jak zresztą niemal wszystkie propozycje wydawnictwa Kwiaty Orientu, to znakomita sposobność, by przyjrzeć się funkcjonowaniu przedstawicieli narodu południowokoreańskiego, którzy, z naszej polskiej szerokości geograficznej, są ludźmi jakże odległymi, obcymi, mało znanymi. Korea Południowa pióra Gong Ji-young jest o tyle frapująca, że ukazana zostaje zarówno z punktu widzenia osób na tyle bogatych, że mogą egzystować w niemal zupełnym oderwaniu od innych, jak i z perspektywy społecznych dołów, dla których przetrwanie kolejnego dnia to niemałe wyzwanie (w tym kontekście powieść odrobinę skojarzyła mi się z fenomenalnym filmem Parasite w reżyserii południowokoreańskiego artysty Bonga Joon-ho).

W rezultacie, Nasze szczęśliwe czasy, to intrygująca lektura poruszająca szereg trudnych, ale jakże istotnych tematów, których motywem przewodnim jest krzywda oraz jej toksyczne następstwa. Gong Ji-young przypomina, jak wielką tragedią jest znęcanie się na dziećmi, które w większości są niczym gąbka, nasączająca się negatywnymi doświadczanymi – w tym ujęciu Koreanka uprzytomnia nam, że niewielu jest ludźmi złych do szpiku kości, dla których występek jest celem i radością samymi w sobie. Wielu zbrodniarzy to ludzie za młodu poważnie poranieni, których świat ludzi dorosłych oszukał podwójnie – z jednej strony oprawcy nie doczekali się sprawiedliwości, z drugiej zaś, ofiary nie otrzymały należytej pomocy.