ciapowaty 007, czyli Artysta zbrodni Daniela Silvy

Daniel Silva

Artysta zbrodni

tytuł oryginału: The Kill Artist
tłumaczenie: Andrzej Leszczyński
cykl: Gabriel Allon (tom 1)
wydawnictwo: Świat Książki 2003
liczba stron: 430

Kiedyś przeczytałem trzy książki Daniela Silvy, urodzonego w 1960 roku, znanego oraz dobrze się sprzedającego amerykańskiego twórcy książek o tematyce szpiegowskiej i thrillerów. Urodzony jako katolik, po ślubie z dziennikarką Jamie Sue Gangel, Żydówką, przeszedł na judaizm. Ponieważ dotychczasowe próbki jego prozy były całkiem niezłą rozrywką, postanowiłem sięgnąć po Artystę zbrodni, pierwszą powieść cyklu o przygodach Gabriela Allona, izraelskiego konserwatora sztuki, szpiega i zabójcy.

Gabriel Allon, działając w siłach specjalnych, wykonywał proste, brutalne zadania: tropił i eliminował terrorystów będących wrogami Izraela. Ale gdy jego żona i syn stali się ofiarami grożącego mu ustawicznie niebezpieczeństwa, zrezygnował ze służby i całkowicie poświęcił się restaurowaniu dzieł sztuki. Jak się okazało - do czasu, bo przypomniał sobie o nim szef wywiadu izraelskiego, Ari Szamron. Chce on wykorzystać wyjątkowe doświadczenie Allona, który musi pokrzyżować plany palestyńskich spiskowców, zamierzających storpedować rokowania w sprawie pokoju na Bliskim Wschodzie. Na czele spisku stoi palestyński fanatyk Tarik. Między Tarikiem i Allonem zaczyna się gra w chowanego, w której stawką jest życie albo śmierć...

Tyle mówi nam notka wydawcy na okładce i na tym poprzestańmy jeśli chodzi o przybliżanie fabuły. Można dodać, że najprawdopodobniej rzecz dzieje się około roku 1993, a na pewno nie później, co wynika z pewnych faktów historycznych. Powieść napisana sprawnie, czyta się bardzo dobrze. Wciąga, akcja jest płynna a fabuła przekonująca. Klimat tajnych służb i terroryzmu to jednak coś raczej dla miłośników gatunku, choć elementy romansu też są, i to wcale nie całkiem błahe. Z drugiej strony rzecz biorąc, książka napisana niemal 20 lat temu (pierwsze wydanie 2000 rok) przypomina, że terroryzm nie jest zjawiskiem powstałym w momencie starcia USA z Al-Ka'idą, że walka z terroryzmem trwa od dawna i służby kiedyś sobie radziły bez tych specjalnych uprawnień, jakie mają teraz i bez totalnej inwigilacji społeczeństwa, która sprawia, iż demokracja staje się karykaturą samej siebie.

Artysta zbrodni, mimo nieco infantylnego tytułu, całkiem interesująco pokazuje różne aspekty świata top secret. Ograniczenia agentów, ograniczenia służb, sieci wzajemnych powiązań i zależności, które łączą nie tylko sojuszników, ale i wrogów. Autor, choć obecnie Żyd, dość wiernie oddaje niekończący się rachunek krzywd między Palestyńczykami, Arabami i Żydami, w którym każda ze stron w pewien sposób ma rację i zarazem jej nie ma. Zwraca też uwagę na charakter Arki, jaką dla Żydów na całym świecie ma państwo izraelskie, co większości z nas umyka.

Wbrew tytułowi, w pierwszej powieści protagonista cyklu Gabriel Allon nie ukazuje się jako nieomylny, niezniszczalny izraelski Agent 007, ale raczej taka trochę ciapa, której przydałaby się pewna dawka psychopatii jako dodatek do wyszkolenia. Na duży plus dla Silvy należy zaliczyć ustrzeżenie się od nadmiernego gloryfikowania którejkolwiek ze służb, gdyż w tym świecie nieomylność nigdy nie trwa wiecznie, zgodnie z powiedzeniem, które krążyło po powieściowych izraelskich służbach:

Im dalej jesteśmy od ostatniej klęski, tym bliżej do następnej.

Wydaje mi się, że nie jest to najlepszy odcinek serii poświęconej Allonowi, ale na pewno warto od niego zacząć śledzenie perypetii Gabierla. Polecam wszystkim miłośnikom powieści szpiegowskiej i zbliżonych gatunków, pozostałym nieco mniej.

Wasz Andrew

Słowna skala ocen:

1. beznadziejna
2. bardzo słaba
3. słaba
4. może być
5. przeciętna
6. dobra
7. bardzo dobra
8. rewelacyjna
9. wybitna
10. arcydzieło

seria a Gabrielem Allonem:

1. The Kill Artist (2000) Artysta zbrodni
2. The English Assassin (2002) Angielski zabójca
3. The Confessor (2003)
4. A Death in Vienna (2004)
5. Prince of Fire (2005)
6. The Messenger (2006)
7. The Secret Servant (2007)
8. Moscow Rules (2008)
9. The Defector (2009)
10. The Rembrandt Affair (2010) Sprawa Rembrandta
11. Portrait of a Spy (2011) Portret szpiega
12. The Fallen Angel (2012)
13. The English Girl (2013)