Piętno przeszłości - "Wrota" Sōseki Natsume

Wrota

Sōseki Natsume

Tytuł oryginału: Mon

Tłumaczenie z j. angielskiego: Paulina Wojnarowska

Wydawnictwo: Psychoskok

Liczba stron: 240

 

 

 

 

 

Rozkład normalny, którego graficzną reprezentacją jest krzywa Gaussa, to jeden z najpowszechniejszych oraz najważniejszych rozkładów prawdopodobieństwa. Odgrywa on istotną rolę zarówno w statystyce jak również w naszym życiu, chociaż wielu z nas pozostaje nieświadomym tego faktu. Jego znaczenie łatwo odkryć podczas analizy danych, przeprowadzając statystyczną kontrolę danego procesu produkcyjnego czy też badając rozkład cech w danej populacji. Zgodnie z założeniem większość obserwacji koncentruje się wokół wartości średniej, natomiast obserwacje występujące rzadziej, będące pojedynczymi przypadkami, są bardziej odległe od średniej. Odnosząc rozkład normalny do ludzkiej społeczności można stwierdzić, że ludzka zbiorowość w ogromnej większości składa się z osobników przeciętnych, średnich, nie wyróżniających się niczym szczególnym – geniuszy, artystów, bezwzględnych morderców czy kompletnych imbecyli, a więc ludzi wyjątkowych (zarówno w pozytywnym jaki i negatywnym sensie) jest w niej zdecydowanie mniej. Warto jednak pamiętać, że nawet zwykli ludzie, na pozór nijacy i nieinteresujący, mają swoje mroczne sekrety – ten fakt świetnie uświadamia Sōseki Natsume, japoński mistrz pióra z epoki Meiji w swojej książce zatytułowanej Wrota.

Ekshibicjonizm postmodernisty - "Niesztuka" P. Esterházy

Niesztuka

Péter Esterházy

Tytuł oryginału: Semmi muveszet

Tłumaczenie: Elżbieta Sobolewska

Wydawnictwo: Czytelnik

Liczba stron: 240

 

 

 

 

Przeszłość to chwila, która bezpowrotnie odeszła, i którą przywrócić może jedynie wspomnienie. Tyle, że obraz tego, co minęło nigdy nie będzie jego dokładnym odwzorowaniem, wierną kopią, lustrzanym odbiciem. Przeżyte momenty, zebrane doświadczenia, nagie fakty uzupełniające naszą wiedzę o danym wydarzeniu spełniają funkcję pryzmatu, na którym następuje jego rozszczepienie – uzyskane wiązki, pojedyncze strumienie nie jest łatwo ze sobą powiązać, bowiem nasza pamięć pracuje wybiórczo, wzmacniając przekaz jednego z fragmentów, prowadząc jednocześnie do wyblaknięcia innego. Z tego względu błąkanie się po ścieżkach wspomnień (szczególnie cudzych) jest zajęciem zarówno zajmującym jak i interesującym, bowiem jest to znakomita sposobność, by podejrzeć jak pracuje nasz bądź cudzy aparat recepcyjny, rejestrujący to, co dzieje się wokół nas. Bardzo dobrym przykładem jest powieść Niesztuka autorstwa uznanego węgierskiego prozaika i eseisty Pétera Esterházy’ego.

Pustynna opowieść żydowskiego Araba

Niezwykłe okoliczności zniknięcia niejakiego Saida Abu an-Nahsa z rodu Optysymistów

Emil Habibi

Tytuł oryginału: Al-Ouakal al-Ghariba fi ikhtifa Said Abi an-Nahs al-Mou'tashail

Tłumaczenie: Hanna Jankowska

Wydawnictwo: PIW

Liczba stron: 175

Palestyna to region geograficzny w zachodniej Azji położony nad Morzem Śródziemnym. W czasach starożytnych mianem Palestyny określano ziemie pomiędzy Morzem Śródziemnym na zachodzie, Pustynią Syryjską i pustyniami Półwyspu Arabskiego na wschodzie, górami Liban na północy i krańcami Morza Martwego oraz pustynią Negew na południu.  Obecnie Palestyna to obszar w Izraelu, Autonomii Palestyńskiej i Jordanii, zamieszkany przez Żydów i Arabów. Współczesna Palestyna jest areną konfliktu izraelsko-arabskiego, który pomimo hektolitrów przelanej krwi, wielu brutalnych zamachów, niezliczonych prób mediacji podejmowanych przez światowe potęgi zdaje się być opowieścią, której szczęśliwego zakończenia próżno wyczekiwać. Kwestie religijne, etniczne oraz terytorialne stanowią skuteczny podmuch, sukcesywnie podtrzymujący tlący się żar sporu, który regularnie bucha dość mocnym płomieniem. Patowa sytuacja, w jakiej znaleźli się Palestyńczycy, którzy utracili swoją ojczyznę, stając się na rodzimej ziemi prześladowaną mniejszością (chociaż z demograficznego punktu widzenia sytuacja zmienia się) oraz Żydzi, zaciekle walczący o przetrwanie swojego młodego państwa, znalazła odzwierciedlenie także w literaturze. Książką, która z ciekawej perspektywy prezentuje historię narodu palestyńskiego, dotkniętego klęską i upokorzeniem, jest powieść Niezwykłe okoliczności zniknięcia niejakiego Saida Abu an-Nahsa z rodu Optysymistów, autorstwa Emila Habibiego (1922 – 1996), arabskiego pisarza, obywatela Izraela oraz członka Knesetu (izraelskiego parlamentu).

Widok z bagna, czyli "Ostatnia wizja topielca" - Juan José Millás

Ostatnia wizja topielca

Juan José Millás

Tytuł oryginału: Visión del ahogado

Tłumaczenie: Zofia Wasitowa

Wydawnictwo: Czytelnik

Liczba stron: 217

 

 

 

 

Język, rozumiany jako system budowania wypowiedzi i ekspresji własnych myśli, ukształtowany na przestrzeni wieków oraz przez całe rzesze jego użytkowników, służy do komunikacji interpersonalnej. Przy zastosowaniu przyjętych, a więc umownych znaków (dźwięków), następuje odmalowanie danego zjawiska, pojęcia, czynności bądź przedmiotu. Jednak od czasu do czasu na horyzoncie literackiej rzeczywistości pojawiają się śmiałkowie, którzy starają się odebrać językowi jego naczelną funkcję, tj. niesienie informacji – uwolnienie z oków żelaznych reguł kończy się na ogół tylko krótkotrwałą erupcją treści, przyswajanych jedynie przez literaturoznawców, którzy chłodnym okiem spoglądają na problem wyłącznie z teoretycznej perspektywy. Najgłośniejszymi gwałcicielami języka byli jak dotąd twórcy antypowieści, których założenia przybliżyłem przy okazji lektur pozycji czołowego przedstawiciela tego nurtu, Alaina Robbe-Grilleta (zobacz: Żaluzja, Dom schadzek, Gumy). Do grona osobników, którzy podjęli się niełatwej walki z tradycyjną formą budowania powieści zaliczyć można również Juana José Millása, urodzonego w 1946 roku hiszpańskiego dziennikarza i pisarza, autora książki Ostatnia wizja topielca.

Słowo na niedzielę

Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne niż bogatemu wejść do królestwa niebieskiego (Ewangelia wg św. Mateusza 19,24)

Pałac w Ciążeniu, dawna letnia rezydencja biskupów poznańskich (później własność prywatna, w 1945 znacjonalizowany, obecnie filia biblioteki uniwersyteckiej w Poznaniu.)

...Nie możecie służyć Bogu i Mamonie. (Ewangelia wg św. Mateusza 6,24)

W cieniu, czyli "Dyskretny bohater" M. V. Llosa

Dyskretny bohater

Mario Vargas Llosa

Tytuł oryginału: El héroe discreto

Tłumaczenie: Marzena Chrobak

Wydawnictwo: Znak

Liczba stron: 384

 

 

 

 

Śledząc gnający na złamanie karku współczesny świat, trudno doszukać się prawdy w stwierdzeniu, że dyskrecja to cecha pożądana. Ba, podobna teza może uchodzić za absurdalną, gdy spojrzy się na wszechobecną tendencję do epatowania intymnymi szczegółami ze strefy własnej prywatności, zahaczających o swoisty ekshibicjonizm. Wielu ludzi usiłujących zamanifestować swoją wyjątkowość, stara się wyróżnić z anonimowego tłumu poprzez bezmyślne powielanie wzorca rodem z kolorowej prasy opartego na założeniu, że nieważne, co o nas mówią, istotne, by tych plotek było jak najwięcej. Wydawać by się mogło, że w takim świecie nie może być miejsca dla dyskretnego bohatera, ale jak pokazuje powieść Dyskretny bohater, autorstwa peruwiańskiego noblisty Mariano Vargasa Llosy, rzeczywistość zawsze chadza swoimi niezależnymi drogami.

"The Cazy Iris", czyli kilka odsłon ludzkiego szaleństwa

The Crazy Iris

Kenzaburō Ōe, Masuji Ibuse, Tamiki Hara, Katsuzō Oda, Yōko Ōta, Ineko Sata, Kyōko Hayashi, Mitsuharu Inoue, Hiroko Takenishi

Tłumaczenie: Ivan Morris, George Saito, John Bester, Burton Watson, Koichi Nakagawa, Shiloh Ann Shimura, Margaret Mitsutani, Frederick Uleman, Eileen Kato, David L. Swai

Wydawnictwo: Grove Press

Liczba stron: 204

 

 

 

Mimo, iż demonstracja niszczycielskiej mocy atomowej bomby była tylko pojedynczym przedstawieniem, które rozegrało się w dwóch aktach, na scenach dwóch japońskich miast, to wydarzenie to na trwałe wpisało się w historię ludzkości, wrastając w nią niczym narośl – bolesne i niechciane brzemię, pulsujące swoją brzydotą i ohydą, nieustannie przypomina o podłości, jaką skrywają głębokie mroki ludzkiej natury. Krwawy spektakl donośnym echem odbił się na świadomości całej cywilizacji, a wywołany rezonans odczuwalny jest do dziś, niemal we wszystkich aspektach człowieczej egzystencji, w tym w uprawianej przez ludzkość kulturze. W Japonii na przestrzeni lat napisano szereg literackich płodów, usiłując w karbach słów zamknąć to, co wydarzyło się w przeciągu kilku sierpniowych dni 1945 roku. Interesującą propozycją, dzięki której czytelnik ma sposobność zapoznania się różnymi spojrzeniami na atomowe ataki, jest zbiór opowiadań The Crazy Iris, wydany na łamach oficyny Grove Press.

Grzebiąc w odmętach ludzkiej duszy - "Wiwisekcja" P. White

Wiwisekcja

Patrick White

Tytuł oryginału: The Vivisector

Tłumaczenie: Maria Skibniewska

Wydawnictwo: MUZA S.A.

Liczba stron: 824

 

 

 

 

Wywodzące się z łaciny słowo wiwisekcja  (vivi sectio, czyli dosłownie cięcie żywego) to termin oznaczający przeprowadzanie zabiegu operacyjnego na żywym zwierzęciu w celach naukowych. Wiwisekcje wykonywano już w Starożytnych Egipcie, Grecji oraz Rzymie, a zabiegi doprowadziły do wielu odkryć dotyczących funkcjonowania organizmów żywych (m.in. dowiedziono istnienia zjawiska krążenia krwi czy zrozumiano zasady działania układu oddechowego oraz pokarmowego). Z uwagi na fakt, że chirurgiczna interwencja, której poddawane są zwierzęta (zdarzały się też przypadki ludzkie), często wiąże się z cierpieniem i bólem, wiwisekcji towarzyszą liczne akcje protestacyjne obrońców praw zwierząt – zgodnie z przytaczaną tezą, z moralnego punktu widzenia następuje uprzedmiotowienie stworzeń, których byt poświęcany jest (a poświęcenie to niewolne jest od męki) w imię korzyści dla całej ludzkości. Antropocentryzm w najbardziej skrajnym wydaniu sankcjonuje działania, które porównywane są do tortur  w imię idei, że wszystko co służy dobru człowieka jest akceptowalne i dopuszczalne. Wiwisekcja to również synonim bardzo dokładnej analizy czegoś oraz tytuł monumentalnej powieści autorstwa Patricka White’a, australijskiego pisarza, laureata Literackiej Nagrody Nobla, wyróżnionego za epickie i psychologiczne mistrzostwo, dzięki któremu odkryty został nowy literacki kontynent.