|
Uemura Shōen: Springtime of Life [http://www.wikiart.org] |
Motyw
kobiety jest nieodłączną składową literatury, która w przeciągu wieków tworzona
była w zdecydowanej większości przez mężczyzn. Z tego powodu dzieła,
szczególnie te płodzone przed kilkoma bądź kilkunastoma wiekami, nacechowane są
stereotypami oraz szablonami. Zamiast kobiet z krwi i kości czytelnicy bardzo
często obdarowywani byli archetypami – kobietę przedstawiano jako obiekt
miłosnych westchnień czy wręcz przedmiot kultu, jako rodzicielkę przejawiającą
głęboką troskę o swoje dziatki czy jako żonę, niewiastę, której względy okazywał
był jej mąż. Kobietę prezentowano także jako femme fatale, czyli osobniczkę zdolną
do manipulowania oraz wykorzystywania mężczyzn, nierzadko stającą się przyczyną
ich zguby, klęsk. Nie brakuje również kobiet-wojowniczek, siłaczek, dziewic, morderczyń,
itd. – śmiało rzec można, że literatura aż roi się od damskich portretów.
Wątki pozostające w
ścisłym związku z płcią piękną można odnaleźć także w literaturze japońskiej.
Zanim jednak pochylimy się nad motywem kobiety w powieściach pisarzy z Kraju
Kwitnącej Wiśni, warto naświetlić rolę, jaką odgrywają kobiety w kulturze
japońskiej. Godny podkreślenia jest fakt, że podobnie jak miało to miejsce
choćby w Europie, niewiasty bardzo długo zajmowały w społeczeństwie o wiele
niższą pozycję niż mężczyźni. W dawnej Japonii kobieta nigdy nie cieszyła się pełnią
wolności i swobody, zawsze będąc zależną od któregoś z członków swojej rodziny
płci męskiej. Zgodnie z naukami konfucjanizmu, religii, która przybyła do
Japonii w okresie Edo, kobieta uważana była za istotę niższego rzędu. Z tego
powodu niewiasty były traktowane bardzo przedmiotowo – służyły one do rodzenia
dzieci, stanowiły ozdobę swojego męża, pozwalały zaspokoić seksualne potrzeby.
Prawa kobiet były znacznie ograniczone – w przypadku, gdy żona nie potrafiła
wydać na świat męskiego potomka, mąż mógł zażądać rozwodu. Małżonka musiała
również cechować się wiernością i uczciwością wobec męża, który mógł posiadać
całe zastępy konkubin. Bezwzględne posłuszeństwo wymagane było zarówno w
stosunku do męża jak i jego rodziców. Zatem żona, która winna być cicha i
potulna, egzystowała w cieniu małżonka, stanowiąc jego milczącą podporę, opokę
i wsparcie. Sytuacja zaczęła ulegać zmianie wraz z nadejściem epoki Meiji,
kiedy to Japonia otworzyła się na świat, przejmując przy okazji wiele wzorców z
kultur europejskiej oraz amerykańskiej.