Stacja końcowa - Wiedeń
Andrew Nagorski
Tytuł oryginału: Last stop Vienna
Tłumaczenie: Witold Siemaszkiewicz
Wydawnictwo: Znak
Liczba stron: 296
Wojna to czas, kiedy tryumfy
święcą najniższe instynkty. Terror, przemoc, gwałt, niesprawiedliwość,
okrucieństwo, podłość i cała gama innych przywar, które na co dzień staramy się
skrywać przed światem, wypełzają na powierzchnię, przemieniając nas – zwykłych
i pospolitych osobników – w ludzkie bestie, budzące strach i trwogę. Ale każda
wojna ma swój koniec, i kres ten nigdy nie jest szczęśliwy, niezależnie od
tego, czy w ostatecznym rozrachunku stoimy po stronie wygranych czy
przegranych. Niewątpliwie jednak sytuacja tych drugich jest nieco gorsza –
pomijając osobiste tragedie poszczególnych jednostek, z piętnem porażki
związane są zrujnowana gospodarka, ekonomiczna zapaść, rzesze bezrobotnych
weteranów domagających się opieki ze strony państwa czy kiepskie położenie
sierot oraz wdów, którym także niezbędne jest wsparcie. Równie powszechne są
poczucie klęski, gorycz z racji niespełnionych obietnic czy rozczarowanie
hasłami, wypisanymi na sztandarach, z którymi przystępowało się do walki. Ale
prawdziwy dramat zaczyna się wtedy, kiedy pośród tłumu mruczącego z
niezadowolenia, znajdzie się człowiek, który postanawia wykorzystać panujące
nastroje, by odzyskać straconą przez naród godność, będąc przy tym przekonanym,
że jedyną drogą ku temu, jest wzniecenie kolejnego konfliktu. W sposób bolesny
nauczyła nas tego historia, która na przykładzie m.in. Adolfa Hitlera pokazała,
że zawierzenie takiemu przywódcy, nieuchronnie prowadzi do krwawej zawieruchy. Tyle,
że jeśli zagłębimy się w przypadek Hitlera, szybko uświadomimy sobie, że nie
wziął się on znikąd, a partia, którą stworzył (NSDAP) – tak jak wszystkie tego
typu polityczne projekty – zaczynała praktycznie od zera. Jak zatem doszło do
tego, że Hitlerowi zawierzyły całe rzesze Niemców, oddając mu pod opiekę swój
kraj? Ciekawą wizję narodzin ruchu nazistowskiego prezentuje nam Andrew
Nagorski, amerykański reporter i pisarz, potomek polskich emigrantów, autor
powieści Stacja końcowa – Wiedeń.