Strony

czwartek, 2 września 2021

Czasy wojny - Ferdynand Goetel

Czasy wojny

Ferdynand Goetel

czyta: Andrzej Chomiński
seria: Nasze lektury
Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa

Są książki, które zmieniają obraz świata w umyśle czytelnika niezależnie od tego, jak wiele już wie. Przykładem choćby Spowiedź Calka Perechodnika, która pozostawia niezatarte wrażenie w sercu i umyśle każdego, choćby nie wiem jak wiele wcześniej czytał na temat losów Żydów podczas II wojny światowej i relacji pomiędzy Polakami, Żydami i Niemcami. Ostatnio jednak miałem możliwość posłuchać książki Ferdynanda Goetela Czasy wojny, którą Andrzej Chomiński czytał na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w cyklu Nasze lektury i wrażenia z tego dzieła przebiły chyba wszystko, co o tej wojnie, a zwłaszcza o dziejach Polski i Polaków, zdarzyło mi się czytać.

Czasy wojny to książka wspomnieniowa zasadniczo obejmująca okres od 1939 do 1946. Autor, znakomity przedwojenny polski literat, pokazuje się w dziele jako wspaniałe pióro pozwalające odbiorcy cieszyć się nie tylko doskonałą warstwą warsztatową, piękną przedwojenną polszczyzną, ale i perspektywą, jakiej brakuje zdecydowanej większości autorów pamiętników czasów wojny. Jeszcze nie spotkałem pisarza tego okresu, który by łączył w sobie podobną bystrość uważnego obserwatora, nie tylko patrzącego okiem, ale i wyczuciem spraw politycznych, prądów historii, bezbłędnym kompasem moralnym oraz wrażliwością dostępną tylko z gruntu porządnym, dobrym do głębi ludziom. Do tego znajomości w różnych środowiskach, stanowisko, wykształcenie i osobiste predyspozycje pisarza, pozwoliły mu na oglądanie, ocenianie i komentowanie ówczesnej rzeczywistości, prądów politycznych oraz historycznych nieuchronności z ponadczasową celnością i z perspektywy dla innych nieosiągalnej. Jednocześnie zaś jest to dzieło wybitnie osobiste, przez co tym bardziej tchnące autentyzmem, którego brak innym znanym publikacjom z tego i o tym okresie, które albo prezentują szerokie i dogłębne spojrzenie, albo autentyczny, przejmujący realizm.

Całe życie Ferdynanda Goetela mogłoby być materiałem do fascynującej opowieści literackiej czy filmowej, a okres wspominany przez niego w Czasach wojny jest siłą rzeczy szczególnie interesujący i powstało dzieło nad wyraz godne polecenia.

Uczciwość, prawość (co nie zawsze znaczy to samo) i bezkompromisowa moralność oraz odwaga cywilna kazały pisarzowi nie tylko odczarować na kartach wspomnień drażliwe aspekty historii, takie jak choćby powstanie warszawskie, i ukazać co na ten temat myślano oraz mówiono w tamtych czasach, gdy wydarzenia miały miejsce. Kazały mu również wziąć udział w niemieckiej ekshumacji w Katyniu i podjąć samotną walkę o ujawnienie prawdy o zbrodni katyńskiej, za co zapłacił śmiercią za życia, bo tym chyba jest właśnie to, co zrobili mu rodacy z PRL.

Nie tylko do 1989 nie wydawano w Polsce legalnie tekstów tego autora, ale wykreślano jego nazwisko z leksykonów, programów nauczania, lub co gorsza zamieszczano życiorys daleko odbiegający od rzeczywistości, a jego dzieła wycofano (taki eufemizm na spalenie) z bibliotek. Teraz mamy okazję poznać jego dorobek, a ja uznałem, że zacznę od Czasów wojny, gdyż to one właśnie opowiadają o wydarzeniach, które sprawiły, że Goetel musiał z kraju wyjechać i umrzeć na obczyźnie, a władze robiły wszystko, by o nim zapomniano. Lektura przeszła wszelkie, najśmielsze moje oczekiwania i gdybym miał komuś polecić jedną, jedyną książkę, która nawet osobie kompletnie zielonej przedstawi zarazem ducha narodu, specyfikę czasu i miejsca, dzieje w ujęciu jak najbardziej indywidualnym i osobistym, a zarazem w oglądzie globalnym, politycznym i historycznym, padłoby właśnie na dzieło Goetela. Absolutnie i zdecydowanie polecam

Wasz Andrew

2 komentarze:

  1. 2 powieści tego jegomościa już czytałem, obie wywarły na mnie pozytywne wrażenie. Na wspomnienia pewnie także przyjdzie pora. Wspomnienia, które powstawały w dramatycznych okolicznościach - na emigracji (wygnaniu) i przy gasnącym wzorku. Pisarz chorował na jaskrę, i z tego, co pamiętam, to pod koniec życia zmuszony był do dyktowania swoich tekstów.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, czytałem Twoje recenzje. Myślę, że Czasy wojny tym bardziej Ci się spodobają.

      Usuń

Czytamy wnikliwie każdy komentarz i za wszystkie jesteśmy wdzięczni. Zwłaszcza za te krytyczne. Jeśli chcesz o czymś porozmawiać, zapytać, zwrócić uwagę na błąd, pisz śmiało. Każda wypowiedź, zwłaszcza na temat, jest przez nas mile widziana. Nie odrzucamy komentarzy anonimowych, jeśli tylko nie naruszają prawa. Można zamieszczać linki do swoich blogów i inne, jeśli nie są ewidentnym spamem. KOMENTARZE UKAZUJĄ SIĘ DOPIERO PO ZATWIERDZENIU przez nas :)