Keigo Higashino "Cuda za rogiem" - O cudownej mocy porad

Keigo Higashino

Cuda za rogiem

Tytuł oryginału: Namiya zakkaten no kiseki

Tłumaczenie: Nikodem Karolak

Wydawnictwo: Otwarte

Liczba stron: 320

Życie niejednokrotnie stawia nas w obliczu trudnych do rozwikłania dylematów, które wymagają od nas podejmowania określonych decyzji. Tyle, że dokonywanie wyborów nieodzownie wiąże się z ponoszeniem ich konsekwencji, stąd nierzadkie jest pragnienie, by w newralgicznym momencie, gdy wahamy się jak postąpić, otrzymać dobrą radę. Czyż nie byłoby cudowne mieć kogoś, kto zawsze podzieliłby się z nami swoim poglądem na temat naszej sprawy i udzieliłby podpowiedzi, nawet jeśli owa osoba miałaby pozostać dla nas zupełnie obca? Taką właśnie wizję cudownego anonimowego głosu pomagającego rozstrzygać drobne i wielkie zgryzoty roztacza przed nami Keigo Higashino (ur. 1958), japoński pisarz, autor powieści Cuda za rogiem.

Akcja utworu rozpoczyna się w chwili, gdy trójka złodziejaszków w poszukiwaniu schronienia przed policją ląduje w opuszczonym sklepiku wielobranżowym. Przed laty osiedlowy market prowadził pan Yūji Namiya, który oprócz sprzedaży utensylii zajmował się dość nietypową działalnością, tj. doradzał okolicznym mieszkańcom w różnych sytuacjach. Wszystko zaczęło się od lokalnych dzieciaków, które zgodnie ze sloganem zdobiącym witrynę (Czy możemy Ci jakoś pomóc? [1]), co rusz zgłaszały się do pana Yūjiego ze zmartwieniem czy troską, mając uciechę z samego tylko faktu, że słowo nayami (z jap. zmartwienie, troska) brzmi bardzo podobnie do nazwiska właściciela sklepiku. Jako, że pan Namiya do każdego problemu podchodził z powagą i wyczuciem, wkrótce do staruszka zaczęły zgłaszać się także osoby dorosłe. Pragnąc zapewnić anonimowość ułatwiającą zwierzanie się, pan Namiya opracował system, zgodnie z którym listy z opisem danego frasunku wrzucano przez otwór w sklepowej rolecie, po to by następnego dnia odebrać odpowiedź z nieużywanej skrzynki na mleko. Całą historię pana Yūjiego i jego kącika porad poznajemy za sprawą wycinku z artykułu razem z trójką włamywaczy, którzy przeżywają ogromne zdumienie, gdy niespodziewanie w trakcie ich pobytu do nieczynnego od dawna sklepu zostaje podrzucony list. Jego autorka przechodzi przez bardzo trudny okres w swoim życiu, w związku z czym prosi o wskazówki odnośnie ewentualnego postępowania.

Cuda za rogiem to pięć osobnych historii, których osią pozostaje sklep Namiya. W miarę zagłębiania się w kolejne rozdziały i zbliżając się do końca książki, dowiadujemy się, że poszczególne opowieści mają też inne punkty styczne – losy wybranych protagonistów splatają się bądź przecinają tworząc w rezultacie zgrabną i barwną mozaikę, której motywem przewodnim pozostaje szeroko rozumiane wspieranie bliźniego. Wydaje się, że Keigo Higashino stara się uzmysłowić nam, że w dobie postępującej alienacji, kiedy kult indywidualizmu jest na tyle rozwinięty, że jako ludzie stopniowo coraz bardziej oddalamy się od siebie, nie czując się częścią większej społeczności, musimy mierzyć się z realiami, w których nawet najbliżsi (…) boją się odpowiedzialności za własne słowa [2]. Szczerość i bezpośredniość stają się towarem deficytowym, bo z jednej strony zbytnio boimy się, by kogoś nie urazić ani nie zranić, z drugiej zaś, zdawkowe i powierzchowne komunikaty wymagają znacznie mniejszego wysiłku i nie wiążą się z emocjonalnym zaangażowaniem. Tym samym autor uzmysławia nam jak wielka jest nasza (niekiedy podświadoma) potrzeba empatii, o którą jednak obawiamy się zabiegać. Lęk podyktowany jest przeświadczeniem, że nie mamy prawa obciążać innych swoimi kłopotami, bo przecież każdy musi się borykać się z własnymi. Stąd też sukces przedsięwzięcia pana Namiya.

W książce nie brak fragmentów, dzięki którym poznajemy perspektywę osoby udzielającej podpowiedzi i sugestii. Higashino podkreśla, iż dawanie porad to typ aktywności, która może przynosić wiele satysfakcji – zadowolenie z tego, że jesteśmy godni zaufania; radość płynąca z faktu, że czujemy się potrzebni i doceniani czy zachwyt z racji tego, że stanowimy dla kogoś oparcie stanowią rodzaj wynagrodzenia, dla tych, którzy poświęcają swój czas na wysłuchiwanie utrapień innych i starają się znaleźć na nie remedia. Jednocześnie autor sygnalizuje, że gdy już postanowimy kogoś wesprzeć i jeśli chcemy uczynić to sumiennie oraz rzetelnie, to przyjmujemy na siebie obowiązek wzięcia odpowiedzialności za to, co mówimy.

Powieść, zgodnie z tytułem, przesycona jest atmosferą niezwykłości – czytelnik jest świadkiem wydarzeń, które wymykają się ludzkiemu pojmowaniu. Nie można ich wyjaśnić w kategoriach logiki, którą operujemy na co dzień. Z jednej strony można uznać to za zgrabne spuentowanie faktu, iż w relacjach między ludźmi miłość, dobroć czy uprzejmość mogą mieć niekiedy wręcz magiczne właściwości, z drugiej zaś strony bohaterowie, którzy po krótkim zdumieniu bądź niedowierzaniu stosunkowo szybko przechodzą do porządku dziennego nad tym, że są oni uczestnikami zajść mocno nieprawdopodobnych, niezbyt przekonują swoją postawą, a ich portrety psychologiczne tracą na wiarygodności. W tej materii Keigo Higashino zdecydowanie ustępuje swemu rodakowi Harukiemu Murakamiemu, który z o wiele większym wdziękiem łączy świat ułudy z prozą codzienności.

Wypadkową tych wszystkich elementów jest dzieło, które w intrygujący sposób przypomina nam, że człowiek to istota społeczna, co niesie za sobą określone konsekwencje. Jako ludzie pragniemy czy wręcz oczekujemy wsparcia ze strony bliźnich w momencie, gdy znajdujemy się w na życiowym rozdrożu, kiedy targają nami rozterki i wątpliwości. Ponadto Cuda za rogiem uświadamiają nam jak przewrotna potrafi być fortuna, która niekiedy igra sobie z naszymi planami i oczekiwaniami, zmuszając nad do konfrontacji z tym, co wykracza poza granice naszej wyobraźni.

 

---

[1] Keigo Higashino, Cuda za rogiem, przeł. Nikodem Karola, Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2018, s. 19

[2] Tamże, s. 103