Infantylnie ale miło, czyli Turniej w Gorlanie Johna Flanagana

John Flanagan

Turniej w Gorlanie

tytuł oryginału: The Tournament at Gorlan
tłumaczenie: Zuzanna Byczek
cykl: Zwiadowcy - wczesne lata (tom 1)
wydawnictwo: Jaguar 2015
liczba stron: 360

wersja audio:
lektor: Tomasz Sobczak
długość nagrania: 9 godzin 11’

Po niezapomnianej uczcie czytelniczej, jaką była dla mnie Gra o tron George’a R. R. Martina, wciąż szukam czegoś podobnej klasy, co przyniosłoby mi zbliżone emocje a zarazem prezentowało taki poziom pod względem warsztatowym i każdym innym. Pod wpływem wysokich ocen użytkowników portalu LC postanowiłem posmakować twórczości Johna Flanagana, australijskiego pisarza, który kojarzony jest w świecie przede wszystkim jako autor cyklu fantasy zatytułowanego Zwiadowcy.

Z serią Zwiadowcy jest taki problem, że kolejność powieści w cyklu wydawniczym (a co za tym idzie i w większości serwisów internetowych łącznie z LubimyCzytać.pl) nie pokrywa się z kolejnością wydarzeń w świecie przedstawionym. Jako pierwsze powinno się przeczytać opowiadanie Hibernijczyk z Zaginionych historii (11 tom według numeracji wydawców). Przestrzegam jednak przed czytaniem jako pierwszego całego tego tomu – pozostałe historie w nim zawarte dotyczą różnych okresów i dla kogoś, kto nie czytał w kolejności, sprawią wrażenie chaosu. Tomikiem Zaginione historie zajmę się kiedy indziej, a teraz przejdźmy do pierwszej powieści o zwiadowcach w kolejności chronologii wydarzeń, czyli do Turnieju w Gorlanie.

W fikcyjnym Królestwie Araluenu składającym się z 50 lenn baron Morgarath z lenna Gorlan spiskuje przeciw królowi. Jednym z jego celów jest osłabienie Korpusu Zwiadowców, elitarnej jednostki podległej bezpośrednio władcy. Co dalej nie będę zdradzał, gdyż odebrałoby to przyszłym czytelnikom wiele przyjemności z lektury.

Mam trochę żalu do recenzentów, na których opinie spojrzałem i do serwisu LC, w którym nie zaznaczono, że to literatura młodzieżowa, a zakwalifikowano to jako fantastyka, fantasy, science fiction, choć mają też kategorię literatura młodzieżowa oraz literatura dziecięca. Być może wtedy w ogóle za Turniej w Gorlanie bym się nie zabrał. Okazuje się zaś, że Flanagan zaczął pisać Zwiadowców dla swojego syna. Z drugiej strony...

Powieść obfituje w schematyzmy, z których najgorszy jest oczywiście ten, że bohaterowie pozytywni posiadają sympatyczną aparycję, a słudzy Zła już niekoniecznie. Wielką wadą jest też szkicowe ledwie potraktowanie postaci drugoplanowych. Z plastyką świata przedstawionego również bywa różnie – czasami miałem problemy z wyobrażeniem sobie miejsca akcji, co naprawdę nieczęsto mi się zdarza. W ogóle zaś nie rozumiem celu takich idiotyzmów jak implementowanie w świecie zdecydowanie stylizowanym na średniowieczne realia podobnych rzeczy jak powszechna dostępność kawy. Niby w fantasy wszystko można, ale skoro tak wiele innych rzeczy się zgadza z przyjętym entourage'em wieków średnich to ta aż razi. Niby dlaczego rzecz dla dzieci musi być infantylna?

Turniej w Gorlanie poznałem w wersji audio w interpretacji Tomasza Sobczaka. Szczerze mówiąc, podczas słuchania cały czas dręczyło mnie pytanie, czy jego sposób czytania nadaje się dla dorosłych. Moim zdaniem adresata powinna określać treść, a nie maniera lektora.

Jest jeszcze następna sprawa. Z jednej strony mamy wiele rzeczy kojarzonych z literaturą dla młodszych czytelników, pytanie czy słusznie, takich jak wspomniany schematyzm, uproszczenia, przerysowania czy choćby brak seksu. Z drugiej zaś autor nie stroni od dość drastycznych opisów efektów walki wręcz. Dobrze, że chociaż powstrzymał się od malowania obrazów wypruwanych flaków i innych podobnych szczegółów anatomicznych. Jak na literaturę młodzieżową to taki spory dysonans – stronimy od prawdy socjologicznej czy płciowości, ale za to pełna dawka przemocy. Rodzi się pytanie o wartość wychowawczą takiej literatury. Co innego, gdy bierze się za nią dorosły, oczytany i krytyczny odbiorca, który wychwyci każdy fałsz, a co innego, gdy dla młodego czytelnika jest ona elementem kształtowania obrazu świata i własnego ja.

Było tych zarzutów sporo, ale mimo owych wszystkich krytycznych uwag, trzeba przyznać, że wysłuchałem powieści do końca i było na tyle miło, iż nie wykluczam sięgnięcia po następny tom. Nie potrafię jednak powiedzieć, bym Zwiadowców polecał. Jest w końcu tyle rzeczy o niebo lepszych. Do wspomnianej na początku Gry o tron nie będę nawet porównywał, bo nie wypadłoby to dla Zwiadowców dobrze. 

Wasz Andrew

Słowna skala ocen:

1. beznadziejna
2. bardzo słaba
3. słaba
4. może być
5. przeciętna
6. dobra
7. bardzo dobra
8. rewelacyjna
9. wybitna
10. arcydzieło

Seria Zwiadowcy według kolejności chronologicznej wydarzeń w świecie przedstawionym *:

Opowiadanie Hibernijczyk z księgi 11 Zwiadowców: Zaginionych historii
Zwiadowcy (Wczesne lata) - księga 1: Turniej w Gorlanie
Zwiadowcy (Wczesne lata) - księga 2: Bitwa na wrzosowiskach
Zwiadowcy - księga 1: Ruiny Gorlanu
Zwiadowcy - księga 2: Płonący Most
Zwiadowcy - księga 3: Ziemia Skuta Lodem
Opowiadanie "Kałamarz i Sztylet" z księgi 11 Zwiadowców: Zaginionych Historii
Zwiadowcy - księga 4: Bitwa o Skandię
Zwiadowcy - księga 7: Okup za Eraka
Zwiadowcy - księga 5: Czarnoksiężnik z północy
Zwiadowcy - księga 6: Oblężenie Macindaw
Zwiadowcy - księga 8: Królowie Clonmelu
Zwiadowcy - księga 9: Halt w niebezpieczeństwie
Drużyna - część 1: Wyrzutki
Drużyna - część 2: Najeźdźcy
Drużyna - część 3: Pościg
Zwiadowcy - księga 10: Cesarz Nihon-Ja
Drużyna - część 4: Niewolnicy z Socorro
Drużyna - część 5: Góra Skorpiona
Zwiadowcy - księga 11: Zaginione Historie (pozostałe opowiadania)
Drużyna - część 6: Nieznany ląd
Drużyna - część 7: Kaldera
Zwiadowcy - księga 12: Królewski Zwiadowca
Zwiadowcy - księga 13: Klan Czerwonego Lisa
Zwiadowcy - księga 14: Pojedynek w Araluenie

*za zwiadowcy.fandom.com