W pogoni za szczęściem

W pogoni za szczęściem

tytuł oryg. The Pursuit of Happyness
premiera 2006 (Polska 2007)
reżyseria: Gabriele Muccino
scenariusz: Steve Conrad

Co pewien czas na różnych kanałach naszej telewizji wyświetlany jest film pod niezbyt chyba chwytliwym tytułem W pogoni za szczęściem. Obejrzałem go przypadkiem – akurat nie było niczego innego, czego jeszcze bym nie oglądał, a co rokowałoby na interesujące, a na książkę ani tym bardziej aktywną formę spędzenia czasu akurat nie miałem nastroju. Ten wybór okazał się strzałem w dziesiątkę.

Obraz został nakręcony podstawie książki Christophera Gardnera pod tym samym tytułem. Jest to opowieść o życiu autora, czyli powieść i film oparte na faktach.

Chris, inteligentny czarnoskóry mieszkaniec USA utrzymuje siebie, żonę i synka pracując jako komiwojażer specjalizujący się w sprzedaży medycznego sprzętu diagnostycznego. Pracuje na własny rachunek, ale wyrób, w który zainwestował za dużo, nie chce się sprzedawać. Żona odchodzi od naszego nieporadnego handlowca, wyrzucają go z mieszkania. Zostaje tylko z pięcioletnim synkiem i zapasem niesprzedanych wyrobów, często wadliwych.

Postanawia zostać maklerem w jednej z najlepszych firm w kraju (a więc i na świecie). Nie ma jednak ku temu żadnego wykształcenia – jedyną drogą jest bezpłatny staż, który, jeśli okaże się najlepszym ze stażystów, gwarantuje mu wymarzoną pracę. Chris Gardner podejmuje ryzyko. Wraz z synem błąka się po noclegowniach dla bezdomnych, garkuchniach serwujących darmowe posiłki dla biedaków, nocuje po dworcach i gdzie popadnie. Jednocześnie uczestniczy w stażu udając stabilnego finansowo kandydata na maklera, a wolnych chwilach próbując dokończyć swą akwizycyjną przygodę i zarobić na przeżycie pozbywając się resztek sprzętu medycznego, które mu jeszcze zostały.

Pomimo wszystkich przeciwności udaje mu się ukończyć staż i zdobyć wymarzoną pracę. W ciągu bodajże dziesięciu lat zostaje milionerem, kupuje dom nad jeziorem i wycofuje się z pracy.

Nie wiem dlaczego, może to zasługa odtwórcy głównej roli, czyli Willa Smitha, ale film pomimo dość ciężkiej tematyki i braku jakiejś specjalnie przyciągającej akcji ogląda się z wytężoną uwagą. To ten typ kina, w którym ważny jest każdy szczegół, napięcie i klimat, a kluczową rolę odgrywają relacje głównego bohatera z innymi osobami i z otaczającą go rzeczywistością. Po raz kolejny okazuje się, że najlepsze historie pisze życie. Gdyby opowieść Gardnera była zmyślona, pewnie pojawiłyby się zarzuty, że takie rzeczy to tylko w bajkach. Tymczasem ta ikona self-made mana jest autentyczna.

Oczywiście w filmie można doszukiwać się pewnych uproszczeń, jak na przykład szefów wielkich koncernów przedstawionych jako ludzi zasadniczo porządnych. Trzeba jednak zwrócić uwagę, iż w czasie, gdy rzecz się dzieje, wszystko było inne niż teraz. Mercedes był symbolem nie tylko luksusu, ale i niezawodności, w wyrobach reklamowanych jako ekologiczne nie montowano zegarów śmierci, a i moralność biznesu była inna niż dziś.

Dla przeciętnego polskiego widza jest to film raczej smutny niż optymistyczny, bowiem od razu nasuwa się pytanie, czy taka kariera jest u nas możliwa? Kariera, w której nie trzeba co dzień wypierać się własnej moralności, w której zarabia się miliony bez żadnych układów i łamania prawa, tylko własną pracą. Oczywiście, W pogoni za szczęściem wyraźnie daje do zrozumienia, że wszystko ma swoją cenę. Większość ludzi nie ma takiego samozaparcia jak Chris, nie jest w stanie wytrwać w podobnym kieracie. Ważne jest jednak, że gdzie indziej są takie opcje. A u nas? Nawet na najniższych szczeblach drabiny coraz ważniejsze i najważniejsze są układy, układziki...

Przypomina mi się, jak kiedyś mistrza Broniarka zapytano, czym się różnią mechanizmy władzy w różnych krajach. Po odpowiedzi jakoś przestano go w TV puszczać. Ten film wywołuje u widza pytania o polską rzeczywistość z punktu widzenia biednego, który chciałby się dorobić uczciwą pracą i odpowiedzi, jakie się nasuwają, nie są niestety optymistyczne. Dotyczy to nie tylko geniuszy i tytanów pracy takich jak Chris, ale i zwykłych ludzi. W normalnym kraju nawet niewolnik za swoją pracę otrzymywał dach nad głową, jedzenie i ubranie. Za trzy złote za godzinę nie osiągnie się nawet poziomu godziwego niewolnictwa, a takie są realia wielu, wielu Polaków.

Mimo tego depresyjnego dla większości rodaków wydźwięku polecam zdecydowanie i absolutnie. Willard Christopher Smith Jr. gra jak natchniony, a klimat tamtych czasów w Ameryce i ówczesnych realiów oddany jest bardzo interesująco. Jest to jeden z tych filmów, których wbrew pierwszym odczuciom, jakie mamy po seansie, nigdy się nie zapomina, a z czasem jego miejsce w naszym obrazie rzeczywistości tylko się utrwala. Nie jako cała panorama, ale jako istotny, zawsze widoczny szczegół.

Wasz Andrew