"Antylopa szuka myśliwego" Wojciech Albiński - Afrykańskie Safari w miejskiej dżungli

 

Antylopa szuka myśliwego

Wojciech Albiński 

Wydawnictwo: Twój Styl

Liczba stron:164

Wojciech Albiński, autor krótkiego zbioru opowiadań Antylopa szuka myśliwego, to z pewnością postać nietuzinkowa. Rocznik 1935, student wydziału geodezji Politechniki Warszawskiej, w latach swojej młodości współredaktor pisma Współczesność, gdzie publikował pojedyncze wiersze i felietony. W roku 1963 opuścił granice Rzeczpospolitej Ludowej. Los skojarzył go najpierw z Paryżem, była jeszcze Genewa, z której to ruszył na podbój Afryki. Albiński pracował jako geodeta, mieszkał w Botswanie, następnie w Republice Południowej Afryki. Jako pisarz zadebiutował w wieku 68 lat, w roku 2004 zbiorem opowiadań Kalahari, który znalazł uznanie w oczach krytyków, o czym świadczą Nagroda Literacka im. Mackiewicza oraz nominacja do Nagrody Nike.

Akcja wszystkich sześciu opowieści ze zbioru Antylopa szuka myśliwego, podobnie jak poprzednie utwory, rozgrywa się na Czarnym Lądzie. Historie napisane piórem Albińskiego zahaczają o różnorakie tematy, znamienne jest jednak, że Afryka, zaprezentowana w tym zbiorze, to kontynent, na którym w pełni zagościła już zdegenerowana, by nie rzec ostrzej – dzika, cywilizacja zachodnia. Cała etniczność przedstawiona w opowiadaniach sprowadza się jedynie do filmów historycznych, czy souvenirów, które sprzedają lokalni mieszkańcy.

Śmierć plantatora to intrygująca historia aktora, który pracuje dla raczkującej wytwórni filmowej w nowym zagłębiu kina, Luluwood. Mimo sławy oraz popularności, artysta, który najczęściej wciela się w rolę okrutnych białych, drży o swoje życie – obawia się linczu prostej społeczności, która pewnego razu może nie rozróżnić fikcji od rzeczywistości.

Kto z państwa popełnił ludobójstwo? to chyba największa perełka całego zbioru. To znakomite studium ukazujące rażącą nieskuteczność wszelakich organizacji działających w Afryce. Rzecz dzieje się w Lobo, w okresie krwawych walk plemiennych pomiędzy klanami Xabu i Wabu. Szybko przekonujemy się, że wraz ze zwycięstwem w demokratycznych wyborach jednego plemienia, równocześnie rozpoczyna się eksterminacja drugiego. Albiński opisał tutaj metodę działania komisji, mającej zająć się zapobieganiem aktom zemsty, świetnie ukazując bezradność europejskich oraz światowych specjalistów, który za nic nie mogą zrozumieć jak głęboki dół niechęci oraz wrogości został wykopany pomiędzy oboma plemionami. Przy okazji autor pokazuje krzywdę, która spotkała cały ogrom plemion afrykańskich w momencie, gdy od linijki wyznaczano granice kolejnych niepodległych państw, tak, że często na obszarze jednego kraju znalazły się ludy, od dawna darzące się szczerą nienawiścią. Niejako mimochodem Albliński zwrócił również uwagę na katalityczny wpływ cywilizacji Zachodu na skuteczność mordowania drugiego człowieka.

Ojciec Izydor to interesująca historia trójki czarnoskórych mieszkańców RPA skazanych za propagowanie komunizmu. Sąd, nie będąc w stanie rozstrzygnąć, czy rzeczywiście oskarżeni dopuścili się zarzucanych im czynów, prosi o pomoc eksperta w dziedzinie ideologii, teologii oraz logiki, ojca Izydora. Duchowny znany jest ze swojego antykomunistycznego usposobienia, zatem prośba o wystąpienie w roli eksperta okazuje się próbą zmontowania pokazowego procesu, w którym siewcy leninowskich idei zostaliby przykładnie ukarani. Los jednak pokaże, że często lubi bywać przewrotny.

Antylopa szuka myśliwego opowiada o losach młodego architekta, karierowicza, który w trosce o stabilne oraz dostatnie życie daje się w końcu skusić na finansowe machlojki. To równocześnie obraz dzikiego kapitalizmu, który zaczyna wdzierać się na Czarny Ląd jak i pustki duchowej nowobogackich dorobkiewiczów, dla których pieniądze oraz luksusy stają się celem samym w sobie.

Nowa, nieoczekiwana kariera to krótka historia doświadczonego i cenionego inżyniera, który na skutek upadku apartheidu, zniesienia embarga, otwarcia się RPA na prądy płynące spoza granic kraju, traci pracę – firma, w której dotychczas był zatrudniony zmuszona została w końcu do zamknięcia działalności, jako, że nie radziła sobie z zagraniczną konkurencją. Biały technokrata nie może pogodzić się ze swoją deklasacją, trudna do zaakceptowania staje się również sytuacja, w której to czarnoskórzy mieszkańcy RPA zaczynają zajmować wyższe, kierownicze stanowiska. Ukojenie przyjdzie z najmniej oczekiwanego kierunku.

Zamykające cały zbiór opowiadanie, Moro i mistrz to rodzaj przypowieści. Tytułowy doktor Moro to początkujący adept czarnoksięstwa. Bazując na doświadczeniach swojego mistrza, po wnikliwych i uważnych obserwacjach, Moro decyduje się przeprowadzić własny seans spirytualistyczny, który kończy się jednak sprawą w sądzie i oskarżeniem o oszustwo. W opresji młodemu człowiekowi, z pomocą oraz życiową radą przychodzi Mistrz.

Proza Albińskiego zaprezentowana w recenzowanym zbiorze opowiadań porusza zagadnienia z szerokiego zakresu tematycznego. Zahacza o ludobójstwa, które regularnie dokonywane są w Afryce (Kto z państwa popełnił ludobójstwo?), przedstawia proces narodzin cywilizacji w wydaniu zachodnim, której cechami szczególnymi są konsumpcjonizm, nie liczenie się z dobrem drugiego człowieka, umiłowanie do zbytku oraz zerwanie z korzeniami kulturowymi (Śmierć plantatora, Antylopa szuka myśliwego). Opisuje także powolny, acz sukcesywny proces zamierania tej prawdziwej Afryki, którego symbolem stają się rdzenni Afrykańczycy, zamknięci w wieżowcach, zatrudnieni do wyrobu na masową skalę podróbek sztuki afrykańskiej (plemiennych masek, figurek, biżuterii, etc.).

Warto zaznaczyć, że wszystkie historie są bardzo krótkie, sprawiają wręcz wrażenie zalążków, z których mogłyby narodzić się naprawdę dobre powieści. Język, którym operuje autor jest suchy, rzeczowy i do bólu oszczędny, przez co niemal w każdym opowiadaniu towarzyszy nam uczucie niedopowiedzenia, nienasycenia. Ze zdziwieniem przyjmujemy fakt, że kolejna kartka książki to już nowe opowiadanie. Narrator, który obdarowuje nas skromną, aczkolwiek bardzo precyzyjną relacją, jest tylko świadkiem wydarzeń, które relacjonuje. Wstrzymuje się od jakichkolwiek ocen, nie wydaje osądów. Wydaje się jednak, że Albiński, poprzez zaprezentowanie takich, a nie innych problemów, z którymi boryka się Afryka, pragnie zwrócić na nie uwagę czytelnika – przy czym często, problemy te przyjmują rangę uniwersalnych, dotyczących także mieszkańców pozostałych części globu.

Antylopa szuka myśliwego to moje pierwsze spotkanie z piórem Albińskiego. Bardzo spodobało mi się spojrzenie polskiego pisarza na Afrykę, z odrobiną dystansu, z perspektywy człowieka z zewnątrz, który dzięki temu posiada szersze spojrzenie na całość zachodzących procesów. Z czystym sumieniem mogę polecić tę pozycją wszystkich fanom krótkiej formy literackiej.

P.S.

Zbiór do nabycia za 2,00 zł w księgarniach Matras!