Wolna i niezawisła Ukraina jest jedynym prawdziwym gwarantem niepodległości Polski. Jeśli upadnie Ukraina, kwestią czasu będzie upadek Polski.

poniedziałek, 6 października 2014

O wampirach inaczej





Chuck Hogan, Guillermo del Toro


Wirus


tytuł oryginału: The Strain
tłumaczenie: Anna Klingofer
projekt okładki i stron tytułowych: Wojciech Pawlik
Wydawnictwo: Zysk i S-ka 2014
liczba stron: 560


Ze spółkami różnie to bywa, o czym mówi znane powiedzenie, i dotyczy to również spółek autorskich. Sięgając po Wirusa, pierwszą część trylogii będącej wspólnym dziełem amerykańskiego pisarza Chucka Hogana oraz meksykańskiego reżysera, producenta i scenarzysty filmowego Guillermo del Toro, kompletnie nie wiedziałem, czego się spodziewać, tym bardziej, iż serialu telewizyjnego The Strain nakręconego w 2014 przez sieć FX na podstawie tego cyklu również nie oglądałem. Książka, choć w miękkiej oprawie, sprawia wrażenie solidnej, co ważne, gdyż przy takiej ilości stron nie byłoby chyba niczego bardziej denerwującego niż ich wypadanie. Szata graficzna okładki ma w sobie coś intrygującego, niepokojąco sugerującego, iż lektura, która nas czeka, albo jest inna, niż wszystkie dotychczasowe, w jak najbardziej pozytywnym znaczeniu tego określenia, albo też okaże się totalnym kiczem. Pełen nadziei na to pierwsze, choć nie bez obaw przed tym drugim, zacząłem czytać.

Po zachodzie słońca do Nowego Yorku przylatuje rejsowy samolot ze Starego Kontynentu. Jak na maszynę najnowszej generacji przystało, lądowanie przebiega bez zakłócen. Po przyziemieniu i wzorowym dobiegu wieża, jak zwykle w takich razach, przestaje sobie maszyną zawracać głowę. Nie od razu więc zostaje ujawnione, iż samolot z całkowicie nieznanych przyczyn zatrzymał się na drodze kołowania i stoi tam cichy, mroczny i tajemniczy. Wszystkie systemy wyłączone, światła pogaszone, zaciągnięte zasłony w oknach, brak jakichkolwiek ruchów czy ludzkich głosów wewnątrz.

Od pierwszych stron widać, iż tandem autorski Hogan & del Toro potrafi po mistrzowsku budować napięcie; aurę grozy i tajemniczości. Gdy do martwej maszyny, martwych pasażerów i martwej załogi zostaje wraz ze swoją ekipą wezwany Ephraim Goodweather z Centrum Zwalczania i Prewencji Chorób, akcja zaczyna nabierać tempa i odtąd będzie przypominać rozpędzającą się lokomotywę; będzie wciąż przyspieszać aż do ostatniej strony.

Pomimo tego niesamowitego, z wielkim polotem i wyczuciem budowanego nastroju grozy, pomimo coraz szybszej się akcji, zastanawiałem się w trakcie lektury, czy to wszystko nie skończy się tak jak zwykle. Nie lubię horrorów, gdyż najczęściej, nawet u najbardziej uznanych mistrzów gatunku, w największych ich dziełach, w końcówce objawiają się zjawiska nadprzyrodzone, nie dość, że stanowiące niejednokrotnie dysonans w stosunku do wcześniejszej części utworu, to w dodatku infantylne często aż tak, że żenujące. Wiem, że w tym kanonie jest taka praktyka uprawniona, ale nie znaczy to, iż się w tym lubuję. W Wirusie praktycznie od pierwszej strony autorzy dają nam do zrozumienia, że tym razem rzecz będzie o wampirach. Wątek ograny do szczętu i choć na szczęście pojawiają się nowe i oryginalne jego reinkarnacje, to budzi poważne obawy. I tu niespodzianka.

Del Toro i Hogan ujęli temat niezwykle przewrotnie. Całkowicie nowatorsko, całkowicie, przynajmniej w Wirusie, gdyż nie wiem jak będzie wyglądać dalszy ciąg trylogii, bez pomocy mocy nadprzyrodzonych (nie należy mylić wykraczania poza wiedzę naukową na obecnym jej poziomie z nadnaturalnością). Jednocześnie pojawiają się wszystkie tradycyjne atrybuty rodem z wampirzych opowieści – zaostrzone kołki, srebrne pociski, światło słoneczne, krzyże i lustra. Nie wszystkie jednak okazują się mieć takie znaczenie, jak nas przyzwyczajono. Fabuły nie będę oczywiście zdradzał, choć nie jest specjalnie skomplikowana. Prawdziwa siła tej powieści to świeżość pomysłu, przełomowość koncepcji ukrytej w starym temacie, niesmowity klimat, obrazowość scen i zagadki. Nie tylko te – co dalej, kto wygra i jak?

Zastanawiam się, jaki wpływ na kreatywność i mroczną wyobraźnię del Toro wywarła jego babka, która w imię katolickiej dbałości o jego duszę torturowała go psychicznie i fizycznie. Może zło w imię dobra wydaje jednak dobre owoce? Mnie się na pewno te owoce podobają. To jedna z tych powieści, które są na tyle odmienne od wszystkich wcześniejszych podejść do tematu, iż nie można ich uczciwie umieszczać w rankingach z innymi, tak jak nie można w jednej kategorii mieszać sportowych bolidów i wielkich wywrotek. W dodatku Wirus jest w pewnym sensie kategorią samą dla siebie.

Czy nie ma w tej beczce ani łyżki dziegciu? A jakżeby inaczej. Laser to synonim lampy UV! Wizjer to synonim teleskopu czy też lunety! Do tego kilka wpadek, których nie można zwalić na chochlika drukarskiego, a które kwalifikowałyby się na humor zeszytów, gdyby spłodził je uczeń podstawówki albo jakiś bloger, a przecież książka to nie dzieło jednej osoby, a całego zespołu. Ktoś powinien takie babole wyłapać. Dlaczego tak się nie stało?

Za szkodliwe uważam również powielanie stereotypu hitlerowców jako psychopatów, sadystów, jako bestii w ludzkich skórach. Łatwo jest wierzyć, że to źli ludzie czynią zło, lecz to pułapka godna napiętnowania, gdyż ona właśnie pozwala złu się szerzyć i umacniać.

Osobliwy jest również fragment, gdzie przystępnie i łopatologicznie wyjaśnione jest, czym się różni okultacja od zaćmienia, jak przebiega „zaćmienie słońca”, a potem czytamy, iż „To połączenie ciał niebieskich, wejście Słońca w cień Księżyca...”. Wiem, że czytanie ze zrozumieniem jest problemem dla wielu, ale pisanie bez zrozumienia jak widać też staje się powszechne.

Te błędy, choć dość nieliczne, są wyjątkowo denerwujące, zwłaszcza, że powieść wciąga, a przy szybkim czytaniu nawet sporadyczne wpadki sprawiają wrażenie częstych, niczym słupy trakcyjne migające za oknem pędzącego pociągu. To jednak zarazem świadectwo klasy Wirusa. Pomimo owych zupełnie niepotrzebnych potknięć, których na pewno przy większej dozie staranności można było uniknąć, całość jest świetną, wciągającą i prawdziwie mroczną lekturą, po której zakończeniu najważniejsze staje się tylko jedno pytanie:

- Kiedy będę mógł przeczytać następną część?

Okazuje się, że Wirus jest wspaniałą lekturą nie tylko dla miłośników horroru, ale nawet dla takich zagorzałych racjonalistów jak ja. Oczywiście jedynie czysto rozrywkową, ale w swej klasie niezwykle udaną.


Wasz Andrew

Ps. Po lekturze drugiej i trzeciej części trylogii Wirus (Upadek i Wieczna noc) muszę Was ostrzec. Zanim sięgniecie po Wirusa przeczytajcie recenzję następnych części i zastanówcie się, czy warto.

Wirus [Guillermo delToro, Chuck Hogan]  - KLIKAJ I CZYTAJ ONLINE

13 komentarzy:

  1. Hmmm, bardzo ciekawe :) Obejrzałam pierwszy odcinek serialu nakręconego w oparciu o tę książkę, a raczej usiłowałam obejrzeć. Lubię klimaty zagrożenia biologicznego, CDC, epidemie itd. a tutaj po początkowej scenie lądowania i przeszukiwania ciemnego i cichego samolotu, zrobiło się boleśnie banalnie, a kiedy pojawiły się krwiste pożerające ludzi wampiry, poddałam się. Być może scenariusz walcem przejechał po książce, niemniej jednak było tam tyle ogranych motywów, że żal mi się zrobiło mojego własnego czasu. Przez moment wydawało mi się, że to może pastisz i nic nie jest do końca na serio.

    Na marginesie nieśmiało napomknę, że wampiry to chyba sensu stricte byty nadprzyrodzone :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zasadniczo tak :) Tutaj jednak nie do końca. Wszak w przyrodzie mamy podobne cuda. Na przykład grzyby zmieniające mrówki w zombie :) Jest zresztą podobnych przykładów więcej w przyrodzie. Było kiedyś w Wiedzy i Życiu. Jedyne, że w „Wirusie” mamy w trakcie przejścia w zombie zgon, ale kto wie. W zasadzie śmierć kliniczna to też taki na pierwszy rzut oka zgon. Kto wie, co może się zdarzyć? ;)

      Ja też uwielbiam katastroficzne klimaty. New Delhi już straszy w Polsce ;)

      Usuń
  2. Zabieg bardzo odważny - wziąć na warsztat stary i oklepany motyw, jakim niewątpliwie są wampiry i spróbować wycisnąć z niego coś świeżego. Aż trudno uwierzyć, że autorom się to udało :)

    A co do babki del Toro, to widzę, że powoli zaczynasz zaglądać w biografię artysty, próbując doszukiwać się w niej wpływu na jego twórczość :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Z tym nowym spojrzeniem na oklepany motyw to trochę tak, tak jak z artyzmem w fotografii. Nie ten jest mistrzem, kto sfoci rzecz niesamowitą, ale ten, kto w zwykłej rzeczy ukaże coś niezwykłego.

      Zawsze zaglądam w biografie, po lekturze oczywiście, ale gdy nie ma tam niczego ciekawego, wtedy o tym nie wspominam :) Tutaj taka ciekawostka się trafiła, ale z tym wpływem to bym nie przesadzał. Zawsze pojawia się pytanie: co było przyczyną, a co skutkiem? Tutaj - czy tortury wpłynęły na twórczość, czy też to wyobraźnia młodego del Toro, która i tak by prowadziła do takiej a nie innej twórczości, była przyczyną tortur, gdyż umysł starej dewoty nie był tego w stanie zaakceptować ani nawet tolerować. Przy okazji kamyczek do ogródka katolickiej tolerancji.

      Usuń
  3. Ugadałam chyba ze trzy odcinki serialu na podstawie tej książki i stwierdziłam, ze to kompletnie nie dla mnie... Książka też by mi się na pewno nie spodobała :)
    http://pasion-libros.blogspot.com

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie wiem. Serialu nie oglądałem, ale często rozbieżność między filmem a książką jest często wielka. Nie w kwestii fabuły, choć i to się zdarza, ale w głębi przekazu, kolorycie tła, itd.

      Ja horrorów na ekranie z reguły nie trawię, a Wirus w książkowej wersji mnie wciągnął. Choć na siłę nie namawiam i reklamacji nie uwzględniam :)

      Usuń
  4. A propos horrorów filmowych i autora - strawiłam, a nawet z przyjemnością obejrzałam dwa, w których maczał ręce del Toro: "Labirynt fauna" i "Sierociniec".

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja jeszcze nie miałem okazji. ale może się skuszę, skoro nie było źle :)

      Usuń
  5. Szczerze. Ne spodziewałam się przeczytać na Waszym blogu o wampirach... Chyba zaczynam myśleć stereotypowo...

    OdpowiedzUsuń
  6. Kusi ten "Wirus" oryginalnością podejścia do tematu wampiryzmu, oj kusi :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Szkoda, że to na razie tylko pierwsza część i nie wiadomo co dalej :)

      Usuń

Czytamy wnikliwie każdy komentarz i za wszystkie jesteśmy wdzięczni. Zwłaszcza za te krytyczne. Jeśli chcesz o czymś porozmawiać, zapytać, zwrócić uwagę na błąd, pisz śmiało. Każda wypowiedź, zwłaszcza na temat, jest przez nas mile widziana. Nie odrzucamy komentarzy anonimowych, jeśli tylko nie naruszają prawa. Można zamieszczać linki do swoich blogów i inne, jeśli nie są ewidentnym spamem. KOMENTARZE UKAZUJĄ SIĘ DOPIERO PO ZATWIERDZENIU przez nas :)